78 Độ Minh Triết – Lá Bài The Fool
Seventy Eight Degrees of Wisdom
Rachel Pollack
(Dịch: Pansy88)
CHƯƠNG III: NHỮNG LÁ CHÍNH MỞ ĐẦU – BIỂU TƯỢNG VÀ NGUYÊN MẪU
THE FOOL
Lá Bài The Fool
Chúng ta đã quan sát lá The Fool theo khía cạnh hình ảnh của một tinh thần hoàn toàn tự do rồi, nhưng ta còn có thể quan sát lá The Fool theo những khía cạnh khác nữa – là sự nhảy vào thế giới nguyên mẫu của những lá chính.
Hãy tưởng tượng bạn bước vào một thế giới xa lạ. Một thế giới của những pháp sư, của những người treo ngược và của những vũ công nhảy múa trong không trung. Bạn có thể vào đấy qua một cú nhảy từ trên cao, qua một hang động tăm tối, một mê cung hay thậm chí bằng cách trèo xuống một hang thỏ đuổi theo một chú thỏ thuộc thời Nữ hoàng Victoria đeo đồng hồ bỏ túi. Bạn chọn cách nào đi nữa thì bạn cũng là một kẻ khờ khi làm như thế. Tại sao phải nhìn vào thế giới thẳm sâu của tâm trí khi bạn có thể sống an toàn với thế giới bình thường của công việc, nhà cửa và gia đình? Herman Melville, trong cuốn Moby Dick, đã cảnh báo người đọc của ông đừng bước ra khỏi con đường bình thường mà xã hội đã vẽ ra cho bạn. Bạn có thể sẽ không thể quay lại được nữa đâu.
Tuy nhiên, đối với những kẻ sẵn sàng nắm lấy cơ hội, cú nhảy có thể mang đến niềm vui, sự phiêu lưu, và cuối cùng, đối với những ai dũng cảm để bước tiếp khi thế giới thần kỳ trở nên đáng sợ hơn là vui thích, cú nhảy có thể mang đến kiến thức, sự thanh thản và giải phóng. Điều thú vị là lá The Fool nguyên mẫu xuất hiện nhiều trong thần thoại hơn là trong những tôn giáo có hệ thống. Một Nhà thờ đã thể chế hóa hầu như không thể thôi thúc người ta vượt ra khỏi những giới hạn của khuôn khổ. Thay vào đó, các nhà thờ cho ta nơi ẩn náu an toàn khỏi những nỗi sợ hãi của cuộc đời. Thần thoại có thể trực tiếp dẫn đến tâm của những nỗi sợ đó, và trong mọi nền văn hóa thế giới thần thoại chứa đựng hình ảnh của những Kẻ lừa gạt (Trickster) – đẩy, thúc, thọc những vị vua và những anh hùng mỗi khi họ ngoảnh mặt khỏi thế giới nội tại của sự thật.
Trong huyền thoại về vua Arthur, Merlin xuất hiện không chỉ là một phù thủy và một nhà thông thái mà còn là một kẻ lừa gạt. Liên tục, ông ta xuất hiện trước Arthur dưới dạng ngụy trang của một đứa trẻ, một gã ăn mày, một người nông dân già. Vị vua trẻ, đã bị dụ dỗ vào sự hào nhoáng của vị trí xã hội cao ngất của mình, không hề nhận ra Merlin cho đến khi những người bạn của ngài chỉ ra rằng ngài lại bị lừa thêm lần nữa. Quan trọng hơn cả luật pháp hay chiến thuật quân sự là khả năng nhìn thấy những đánh lừa. Những đạo sĩ Đạo giáo rất nổi tiếng với việc lừa lọc những môn đồ của họ.
Lá The Fool nguyên mẫu thậm chí tìm kiếm những biểu hiện mang tính xã hội, như những anh hề trong cung vua. Chúng ta đều biết hình ảnh của “gã khờ” từ Vua Lear, gã được phép nói với nhà vua những sự thật mà không ai khác dám để lộ. Ngày nay, những nhà hài kịch và những nhà châm biếm của chúng ta tận hưởng một thứ tương đương với đặc quyền này.
Ở nhiều quốc gia những lễ hội hằng năm sẽ phóng thích tất cả những hoang dại bị trấn áp suốt một năm trời. Tình dục thỏa mái hơn, các luật lệ bị hoãn lại, người ta hóa trang và Vua Khờ (King of Fools) được chọn làm người chủ trì lễ hội. Ngày nay, ở châu Âu và Bắc Mỹ, ngày một tháng Tư vẫn là “April Fool’s Day”, thời gian cho những trò lừa gạt và những trò đùa thực sự.
Bức vẽ cạnh bức của bộ Rider thể hiện lá The Fool theo diễn tả của Oswald Wirth. Đây là một truyền thống cũ xưa hơn Waite, nó vẽ một hình mẫu như một kẻ lang thang kệch cỡm. Hình ảnh này đã được diễn giải theo nhiều kiểu, ví dụ như một linh hồn trước sự khai sáng, một đứa trẻ sơ sinh bước vào thế giới những trải nghiệm và nguồn gốc của tình trạng rối ren. Elizabeth Haich đã có một sự diễn giải thú vị về hình ảnh lá The Fool kỳ cục của Wirth. Đặt nó giữa lá Judgement và lá The World, bà mô tả lá The Fool là thứ thế giới bên ngoài thấy khi nhìn xuống những kẻ đã được khai sáng thực sự. Bởi vì lá The Fool không tuân theo những luật lệ của thế giới bên ngoài hoặc chia sẻ những điểm yếu của nó nên anh ta xuất hiện trước nó theo cái cách vặn vẹo xấu xí này. Haich diễn tả khuôn mặt lá The Fool như một chiếc mặt nạ được đeo lên không phải bởi anh ta mà là bởi thế giới bên ngoài. Lá bài cuối cùng, lá The World, cũng mô tả cùng một người đã được khai sáng ấy nhưng được nhìn từ bên trong, tức là bởi chính anh ta.
Trong một vài bộ bài Tarot, đầu tiên lá The Fool xuất hiện như một anh hề hoàng gia to lớn, vượt lên hẳn những người xung quanh. Tên của anh ta là “Gã khờ của Chúa” (the Fool of God). Từ này cũng được dùng cho những kẻ ngốc nghếch, những người điên vô hại, và những người bị động kinh nặng, tất cả những kẻ được cho là được một sự thông thái vĩ đại chạm đến một cách chính xác bởi vì họ nằm ngoài tầm hiểu biết của chúng ta.
Nguyên mẫu này vẫn còn tiếp tục trong những thần thoại hiện đại phổ biến. Nhờ tính chất huyền ảo nguyên thủy của mình, những tác phẩm truyện tranh thường phản ánh các chủ đề thần thoại tốt hơn tiểu thuyết. Trong Batman, kẻ thù lớn nhất của người anh hùng được gọi là Joker, một hình tượng không có quá khứ và không ai thấy được khuôn mặt hắn khi nó chưa được trang điểm thành lá joker trong cỗ bài Tây. Lá joker, tất nhiên, bắt nguồn trực tiếp từ lá The Fool của tarocchi. Sự kình địch của Batman và Joker gửi một thông điệp rõ ràng đến người đọc: đừng chống lại những giá trị của xã hội. Hãy ủng hộ luật pháp và trật tự. Trong những năm gần đây tờ tạp chí đã mô tả Joker như một tên mất trí hơn và một tên tội phạm. Đối với xã hội, phong cách của lá The Fool, tuân theo bản năng hơn là luật lệ, là một bệnh tâm thần nguy hiểm.
Từ trước đến nay chúng ta đã xem lá The Fool như một “người khác”, người chọc chúng ta khỏi tính tự mãn bằng những trò đùa và sự giả trang của anh ta. Nếu xem như một “bản ngã” thì anh ta đại diện cho những câu chuyện xưa về những người em thật thà bị anh chị mình coi thường, nhưng cuối cùng lại cưới được công chúa hoặc hoàng tử nhờ sự thông minh bản năng và lòng tử tế.
Lạ kỳ rằng hình ảnh lá The Fool là bản ngã thì xuất hiện nhiều trong truyện cổ tích hơn là thần thoại. Chúng ta xem thần thoại như một sự đại diện cho những thế lực to lớn hơn bản thân ta; những câu chuyện cổ tích đơn giản hơn cho phép ta thể hiện sự khờ khạo của chính ta.
Giống như “Boots” và “Gluck” trong truyện cổ, luôn có những con thú đi cùng giúp đỡ, lá The Fool trong hầu hết các bộ bài đều có một bạn đồng hành. Trong bộ Waite hình tượng đó là một chú chó đang chạy nhảy, trong những bộ khác là mèo hoặc thậm chí là cá sấu. Thú vật biểu trưng cho những thế lực tự nhiên và thú tính của con người, tất cả hài hòa trong một linh hồn hành động từ bản năng. Những chú chó trong thần thoại thường đáng sợ, ví dụ như con Chó săn Địa ngục (Hound of Hell) đuổi theo những hồn phách đi lạc. Nhưng chỉ có một con thú thôi; chỉ có thái độ của chúng ta là thay đổi. Chối bỏ bản năng bên trong của bạn và nó sẽ trở nên hung tợn. Tuân theo và nó sẽ trở nên ôn hòa.
Lá The Fool của Waite cầm một đóa hồng trắng. Hoa hồng biểu trưng cho sự đam mê, trong khi màu trắng là màu truyền thống của sự trong trắng, cùng với mong manh của đóa hoa kia, thể hiện niềm đam mê được nâng lên đến một cấp độ cao hơn. Người Hi Lạp xem Eros – thần tình yêu – như một kẻ lừa đảo, khiến những kẻ đứng đắn nhất cũng hành động lố lăng. Nhưng những người thể hiện sự điên rồ của họ thì sẽ không bị tình yêu chối bỏ bao giờ. Người Hi Lạp cũng nói rằng Eros, trong những hình dạng khác, là thế lực đầy náo nhiệt của vũ trụ.
Cái túi sau lưng anh ta mang theo những trải nghiệm. Anh ta không bỏ chúng, anh ta không phải là người thiếu suy xét, chúng chỉ đơn giản là không điều khiển anh ta theo cách mà những kỷ niệm và tổn thương thường điều khiển cuộc sống chúng ta. Cái túi mang hình đầu đại bàng, biểu tượng của một tâm hồn bay bổng. Bản năng cao rộng của anh ta lấp đầy và thay hình đổi dạng mọi trải nghiệm. Chim đại bàng cũng là biểu tượng của chòm Thiên Yết đã được nâng lên một cấp độ cao hơn, tức là bản năng giới tính nâng lên thành tâm hồn. Ý tưởng về sự kết nối giữa tình dục và tâm hồn sẽ xuất hiện lại lần nữa trong lá The Devil.
Trên vai lá The Fool mang một chiếc gậy như một kẻ lang thang. Nhưng cây gậy này thực chất là một gập phép, biểu tượng của sức mạnh. Lá The Magician và người đánh xe trong lá The Chariot cũng mang gậy phép, nhưng họ tự nhận thức được với một cái nắm tay mạnh mẽ. Lá The Fool và lá The World Dancer cầm gậy của họ theo cách rất tùy tiện như thể họ hầu như không chú ý đến chúng. Có gì ngốc nghếch hơn là đem một cái gậy phép đi treo túi không kia chứ? Chúng ta có thể tưởng tượng một câu chuyện cổ tích trong đó người em trai khờ khạo tìm thấy một cây gậy bên đường và cầm nó theo mà không nhận ra nó là cây gậy phép đã thất lạc của một phù thủy, do đó không bị hủy hoại như hai người anh cố dùng nó vì lợi riêng.
Gậy phép của lá The Fool có màu đen; của những lá khác thì màu trắng. Vì sự vô thức của lá The Fool và năng lượng tinh thần luôn ở trạng thái tiềm năng, luôn sẵn sàng, bởi vì anh ta không hướng đến nó một cách cố ý. Chúng ta thường có xu hướng hiểu nhầm màu đen, xem nó như điều xấu, như sự tiêu cực của cuộc sống. Thực ra màu đen có nghĩa rằng tất cả mọi thứ đều có thể, là nguồn năng lượng vô tận của cuộc sống bởi sự ý thức đã dựng lên mọi giới hạn. Khi ta sợ màu đen hay bóng tối, chúng ta đã sợ chính nguồn sống vô thức sâu xa.
Giống như joker, lá The Fool thực sự thuộc về mọi vị trí trong cỗ bài, kết hợp và nằm giữa bất kỳ những lá bài nào. Anh ta là nguồn năng lượng linh hoạt mang sự sống cho những hình ảnh bất động. Trong bộ Ẩn Chính anh ta thuộc về bất cứ nơi nào gặp khó khăn về chuyển tiếp. Do đó, vị trí của anh ta là ở nơi bắt đầu, nơi có sự chuyển tiếp từ thế giới thường ngày của bộ Ẩn Phụ sang thế giới của những nguyên mẫu. Lá The Fool cũng giúp ta nhảy qua khoảng cách từ dòng này đến dòng tiếp theo, tức là từ lá The Chariot đến lá Strength, từ Temperance đến The Devil. Để chạm đến The Chariot hay Strength đòi hỏi một nỗ lực rất lớn và lòng can đảm, và không có sự sẵn sàng nhảy vào một lãnh địa mới của lá The Fool thì ta sẽ gần như là dừng lại với những thứ ta đã đạt được.
Lá The Fool cũng thuộc về những lá bài mang những khó khăn trong di chuyển, ví dụ như lá The Moon và lá The Death (hãy quan sát con đường quanh co trong hai lá này), ở đây anh ta thôi thúc ta vượt qua nỗi sợ.
Trong bộ Ẩn Pphụ, lá The Fool liên quan đầu tiên đến bộ Wand – hành động, niềm háo hức, chuyển động mà không suy nghĩ. Nhưng nó còn kết nối với bộ Cup, với sự nhấn mạnh lên trí tưởng tượng và bản năng. Lá The Fool thực tế là đã kết hợp hai bộ này. Về sau chúng ta sẽ thấy sự kết hợp giữa lửa và nước này đại diện cho một sự biến đổi.
Cuối cùng là câu hỏi về vị trí của lá The Fool trong giải nghĩa tiên tri. Tôi đã đề cập đến tầm quan trọng của các giải nghĩa để hiểu được đầy đủ các lá. Hơn thế nữa, chúng giúp chúng ta dùng sự thông thái của các lá vào vào cuộc sống thường nhật. Trong giải nghĩa, lá The Fool nói về lòng dũng cảm và tính lạc quan, niềm tin tích cực vào bản thân và vào cuộc sống. Vào những thời điểm khó khăn, khi chúng ta chịu áp lực từ những người xung quanh buộc ta phải thực tế, lá The Fool nhắc nhở rằng bản chất bên trong của chính chúng ta có thể cho ta biết những điều đúng đắn nhất phải làm.
Lá The Fool thường biểu trưng cho sự bắt đầu, một cú nhảy đầy can đảm vào một giai đoạn mới của cuộc sống, đặc biệt là khi cú nhảy này được thực hiện vì những cảm xúc sâu xa hơn là đã được lên kế hoạch kỹ lưỡng.
Những điều này thuộc về lá The Fool ở vị trí bình thường của nó. Chúng ta cũng phải xem xét các nghĩa “ngược”, tức là khi các mà chúng ta xào bài khiến lá The Fool xuất hiện với chân lộn lên đầu. Nghĩa ngược luôn được các nhà diễn giải bài Tarot tranh luận với nhau. Những người áp những công thức vào các ý nghĩa thì thường chỉ xào đi nấu lại một công thức, đây là một phương pháp quá đơn giản khiến vài nhà diễn giải đã bỏ đi ý nghĩa toàn diện của nghĩa ngược. Nhưng chúng ta cũng có thể xem việc đảo ngược là sự đào sâu hơn ý nghĩa của lá bài theo tổng thể. Nhìn chung, một lá bài ngược cho thấy rằng các tính chất của lá bài bài đó đang bị phong tỏa, bị biến dạng hoặc chuyển sang một hướng khác.
Đối với lá The Fool, nghĩa ngược đầu tiên là một sự thất bại trong việc tuân theo bản năng. Nó có thể mang nghĩa là đã không tận dụng cơ hội trong vài thời điểm thiết yếu, bởi sợ hãi hoặc dựa dẫm quá nhiều lên những kế hoạch và những lời khuyên thực tế của người khác.
Một nghĩa ngược khác của lá The Fool xuất hiện ban đầu là để đối lập với nghĩa đã đưa ra. Sự thiếu thận trọng, sự man dã, những ý đồ điên khùng, tất cả dường như là đối nghịch với cẩn trọng quá mức. Tuy nhiên, chúng bắt nguồn từ cùng một sự yếu đuối, một thất bại để hành động từ bên trong. Một kẻ khinh suất thêm vào cuộc sống của hắn sự ý thức hoặc sự ngốc nghếch giả tạo bởi vì hắn không tin vô thức có thể đóng vai trò chỉ dẫn và bởi vì hắn cũng sợ mình chẳng có lấy một hành động nào.
Nghĩa ngược thứ hai này gợi ra một khía cạnh khác của lá The Fool – sự nhận thức rằng những cơ hội to lớn phải được tận dụng trong một thời điểm nhất định. Rốt cuộc thì có rất nhiều thời điểm cần phải cảnh giác và có những thời điểm không làm gì cả thì lại tốt hơn. Điều cơ bản mà bất kỳ lời tiên tri nào dạy chúng ta là không có hành động hay thái độ nào là đúng hay là sai, trừ phi nằm trong hoàn cảnh thích hợp của nó.
Khi đi sâu hơn vào Tarot, chúng ta sẽ thấy rằng ý nghĩa về thời điểm thích hợp này lan tỏa khắp các lá bài và thực tế nó là chiếc chìa khóa thực sự để sử dụng chúng một cách đúng đắn. Lá bài trong bộ Rider rơi chính xác vào giữa ba dòng là lá Justice, có nghĩa là một sự phản ứng thích đáng cho từng trường hợp.
.
Sách được dịch và chia sẻ bởi Pansy88. Khi trích dẫn bài dịch này qua nguồn khác xin vui lòng liên hệ qua email: pansy882004@gmail.com
Trả lời