78 Độ Minh Triết – Lá Bài The Lovers
Seventy Eight Degrees of Wisdom
Rachel Pollack
(Dịch: Pansy88)
CHƯƠNG IV: CHUỖI VẬT CHẤT
LÁ BÀI THE LOVERS
Lá Bài The Lovers
Trong số rất nhiều những thay đổi mà Arthur Waite và Pamela Smith thực hiện so với bản thảo Tarot truyền thống thì lá bài The Lovers là lá ấn tượng nhất. Ở nơi mà bộ Tarot de Marseilles vẽ một chàng thanh niên bị mũi tên của Cupid nhắm phải và bị bắt phải chọn lựa giữa hai người phụ nữ, bộ Rider vẽ một người đàn ông trưởng thành và chỉ một người phụ nữ với một thiên thần chủ trì phía trên. Sâu xa hơn, trong khi hầu hết các bộ bài chỉ biểu thị một tình huống xã hội; hình ảnh bộ Rider rõ ràng là đề xuất ý tưởng về Vườn Địa Đàng, hay đúng hơn, một Vườn Địa Đàng Mới, với những cái cây mang đến sự khai sáng hơn là sự Sa Ngã.
Phiên bản trước của lá chính số 6 đôi khi mang tên “Sự Chọn Lựa (The Choice), và trong quẻ bài tiên tri nó có nghĩa là một lựa chọn quan trọng giữa hai niềm khao khát. Bởi vì một người phụ nữ tóc vàng còn người kia tóc đen, một biểu tượng truyền thống ở châu Âu nơi mà màu đen luôn luôn biểu thị cho những điều xấu xa và phụ nữ nói chung biểu thị cho sự cám dỗ, đây được xem là lựa chọn giữa một thứ đáng tôn trọng nhưng có vẻ tẻ nhạt và một thứ được khát khao tha thiết nhưng lại không đứng đắn về đạo đức. Lá bài cũng có thể ngụ ý một lựa chọn nhỏ hơn hay thậm chí là một cuộc khủng hoảng lớn trong đời một người. Ngày nay ta thấy biểu tượng cổ này trong nhiều tiểu thuyết và phim ảnh nói về những người đàn ông trung niên, trung lưu cố gắng từ bỏ người vợ yêu quý nhưng chán ngắt của mình để đến với những người phụ nữ trẻ hơn “cuồng nhiệt hơn”.
Thực sự thì lựa chọn này có thể mở rộng đến cả đời người. Ngay cả những người chưa bao giờ nghi hoặc về những ranh giới đạo đức của địa vị trung lưu của họ cũng phải lựa chọn như một tên tội phạm chung thân. Và có nhiều người bên ngoài sống một cuộc đời được xã hội chấp nhận nhưng bên trong thì đấu tranh chống lại những dằn vặt khôn nguôi của những ước ao, đấu tranh với những thôi thúc muốn ngoại tình, hay bạo lực, hay đơn giản là một mong muốn rời nhà và trở thành một lữ khách lang thang vô định.
Ở cấp độ huyền bí, sự lựa chọn giữa hai người phụ nữ tóc vàng và tóc đen biểu thị cho sự lựa chọn giữa con đường bên ngoài (biểu trưng trong bộ Rider bằng The Hierophant), nơi cuộc sống nằm ngoài tầm của bạn, và con đường bên trong của những nhà huyền bí, con đường có thể dẫn đến một cuộc chạm trán với những khao khát thầm kín của bạn. Nhà thờ cho những pháp sư là những kẻ thờ phụng quỷ, và trong những phúng dụ Thiên Chúa giáo thì người phụ nữ tóc đen thường đại diện cho Satan.
Những nghĩa này đều xem xét sự lựa chọn giữa ánh sáng và bóng tối trong những giới hạn rộng nhất có thể. Trong bối cảnh của dòng đầu tiên của các lá chính ta có thể thấy điều này trong một cách thức đặc biệt hơn, đó là sự lựa chọn thực sự đầu tiên mà một người thực hiện một cách độc lập với cha mẹ anh ta hay cô ta. Đến khi những thôi thúc tình dục tự khuấy động thì hầu hết mọi người đều hài lòng với việc hành động khác với những gì cha mẹ trông mong ở họ. Thôi thúc tình dục, tuy nhiên, lại chỉ cho ta thấy nơi mà nó muốn đi. Kết quả là ta cũng bắt đầu phá vỡ cả những lĩnh vực khác. Rất hiếm khi người bạn đời mà cha mẹ chọn cho ta là người mà ta sẽ tự chọn cho mình. Nếu sự khác biệt quá lớn, hoặc cha mẹ quản lý quá gắt gao, thì người ta có thể phải đối mặt với một lựa chọn đau đớn.
Paul Douglas từng nhận xét rằng người phụ nữ tóc đen, người có vẻ già hơn nhiều, là mẹ của cậu bé, và sự lựa chọn là núp dưới sự che chở của bà hay tự xoay sở một mình. Những người, gồm cả Freud, tin rằng khao khát đầu tiên của một cậu bé là hướng thẳng về phía mẹ của cậu sẽ thấy ở đây một tình thế lưỡng nan dạng phức cảm Ơ-đíp cổ điển (a classic Oedipal dilemma). Một phần con người ao ước duy trì cuộc sống kỳ ảo ẩn giấu của sự thống nhất với người mẹ, trong khi phần kia ao ước tìm thấy một tình yêu đích thực trong thực tế cùng thế hệ với mình. Nhưng chúng ta không phải chấp nhận thuyết của Freud để thấy được một ngụ ý rộng hơn của lựa chọn này. Cho dù cậu bé có thầm khao khát mẹ mình hay không, cuộc sống dưới sự bảo vệ của cha mẹ cũng an toàn và thoải mái. Nhưng cậu ấy (hoặc cô ấy, vì những cô bé cơ bản đối mặt với cùng những câu hỏi, dù đôi lúc trong những dạng thức khác) có thể không bao giờ trở thành một cá nhân độc lập thực sự nếu không tách ra. Và không có gì biểu thị điều này mạnh mẽ hơn là tình dục.
Do đó, phiên bản truyền thống của lá chính 6 đại diện cho thời thanh niên. Không chỉ vấn đề tình dục nổi lên trong thời này mà còn là sự độc lập lý trí và đạo đức. Lá bài 3, 4 và 5 đại diện cho chúng ta khi được định hình bởi những sức mạnh lớn lao của tự nhiên, xã hội và cha mẹ. Trong lá 6 tính cá nhân trỗi dậy, một cá thể thực sự với những quan niệm và mục đích riêng, có khả năng đưa ra những lựa chọn quan trọng dựa trên, không chỉ những sắp đặt của cha mẹ, mà còn những thẩm định riêng của khao khát và trách nhiệm.
Những ý nghĩa này thuộc về cấu trúc truyền thống của lá bài. Trong phác thảo phiên bản riêng của mình cho lá Lovers, Waite nhắm đến một vấn đề khác. Rốt cuộc thì tình dục và tình yêu có chức năng gì trong cuộc đời một con người? Và những ý nghĩa sâu xa nào ta có thể tìm thấy trong tình huống hai người hòa chung con tim và cơ thể họ? Waite gọi bức hình của ông là “lá bài tình yêu của nhân loại, ở đây được bày ra như một phần của con đường, của chân lý, của cuộc sống”.
Xu hướng tình dục đưa ta thoát khỏi sự cô lập. Nó buộc ta lập những mối quan hệ sinh động với người khác, rồi cuối cùng mở đường cho tình yêu. Thông qua tình yêu ta không chỉ đạt được một sự thống nhất với ai đó khác mà ta còn được cho một gợi ý về những ý nghĩa vĩ đại hơn và tầm quan trọng sâu xa hơn của cuộc sống. Trong tình yêu ta từ bỏ phần cái tôi điều khiển đã cô lập ta không chỉ với người khác mà còn với bản thân cuộc sống. Do đó thiên thần xuất hiện bên trên đầu người đàn ông và người phụ nữ, một hình ảnh không thể đạt được của cá nhân mỗi người, nhưng cả hai đều thoáng nhìn thấy.
Tôn giáo, triết học và nghệ thuật đã luôn chộp lấy biểu tượng nam giới và nữ giới như những biểu trưng cho tính nhị nguyên. Chúng ta đã thấy quan niệm này phản ánh trong lá The Magician và lá The High Priestess, cũng như lá The Empress và lá The Emperor. Tính biểu tượng ở đây được củng cố bởi sự thật rằng Cây Sự Sống, thứ với nó The Magician giống như những ngọn lửa, đứng phía sau người nam, trong khi Cây Trí Tuệ (Tree of Knowledge), được rắn (biểu tượng không phải của sự xấu xa mà là của sự thông thái tiềm ẩn) quấn quanh đứng sau người nữ. Thiên thần thống nhất hai nguyên lý này. Trong những chủ trương truyền thống thì nam và nữ được giữ để chứa, bên trong cơ thể họ, những nguyên lý sống tách biệt. Thông qua tình yêu của cơ thể những nguyên lý này nhập lại với nhau.
Tuy nhiên, những nhà huyền học luôn nhận thấy những yếu tố này ngay bên trong bản thân mỗi người. Ngày nay ta nghe nhiều người nói rằng tất cả mọi người chứa đựng cả những phẩm chất nam và nữ; tuy nhiên, thường thì họ quy đến những quan niệm mập mờ của hành vi xã hội, như tính nóng nảy và tính dịu dàng. Khi nam giới và nữ giới được xem như đối lập tại những tính chất sâu thẳm nhất của họ thì quan điểm của những nhà huyền học triệt để hơn nhiều. Một cách để mô tả mục tiêu của bộ Ẩn Chính là nói rằng nó gợi ra và thống nhất các nguyên lý nam và nữ. Do đó, trong nhiều bộ bài, người nhảy múa trong lá The World là một người lưỡng tính.
Theo những người theo Qabalah và các nhà triết học huyền bí (Hermetic philosopher) tất cả nhân loại (và tất nhiên, cả Thượng Đế) gốc đều là lưỡng tính; nam giới và nữ giới bị tách biệt chỉ là một hậu quả của sự Sa Ngã. Bởi vậy, ở mức xa hơn, mỗi người chúng ta đều chỉ có một nửa con người và chỉ qua tình yêu ta mới cá thể tìm thấy cảm giác thống nhất.
Ta thấy quan niệm tương tự ở Plato, nhưng với một biến tấu thú vị. Một trong những thần thoại Platon (Platonic myth) phát biểu rằng nhân loại gốc là những sinh vật đôi, nhưng có ba loại: nam-nữ, nam-nam và nữ-nữ. Tin rằng nhân loại ấy chiếm quá nhiều quyền năng nên Zeus liền tách họ ra với một lưỡi tầm sét, và nay mỗi người chúng ta đang tìm kiếm nửa kia của mình. Đối lập với thần thoại của Do Thái giáo và Thiên Chúa giáo câu chuyện của Plato đưa ra một thực tế công bằng cho người đồng tính. Điều này nhắc nhở chúng ta sự nguy hiểm trong những diễn giải biểu tượng quá dễ dãi xem nam và nữ như những mặt đối lập cơ bản. Magician và High Priestess được hòa vào nhau một cách tinh tế trong mỗi chúng ta. Và thiên thần có thể được bất cứ hai kẻ yêu nhau nào triệu gọi. Vấn đề không phải là vai trò mà là thực tế của sự thống nhất.
Trong những diễn giải thông thường của Thiên Chúa giáo thì Eve Sáng Thế (Genesis Eve) chịu một tội lỗi nặng nề hơn, không chỉ vì bà là người đầu tiên mà còn vì khoái lạc của bà đã quyến rũ Adam sa ngã. Đàn ông được cho là bị chế ngự bởi lý trí và phụ nữ là bởi những khát khao. Sự phân chia này dẫn đến việc một vài người theo Thiên Chúa giáo tuyên bố rằng phụ nữ không có linh hồn. Tuy nhiên, cả câu chuyện thần thoại về sự Sa Ngã, với những nhấn mạnh lên sự bất tuân và trừng phạt, thực sự có ý phục vụ cho một giá trị đạo đức có tính trấn áp. Những khoái cảm nhục dục được xem là nguy hiểm cho xã hội và do đó phải kiểm soát chúng. Như Joseph Campbell đã chỉ ra trong Những tấm mặt nạ của Thượng Đế (The Masks of God) rằng những tín ngưỡng sùng bái nữ thần cổ xưa của người Palestine chứa một kịch bản tương tự về một chú rắn, một Cây Sự Sống và một quả táo. Nhưng trong câu chuyện cổ này, người được khai tâm được một nữ thần ban cho một quả táo cho phép anh ta đi vào thiên đàng, chứ không phải là nguyên nhân khiến anh ta bị trục xuất. Người Hebrew cổ đã đảo ngược thần thoại, một phần như một cách quy kết các tôn giáo cũ là xấu xa, nhưng cũng vì họ, như những người Babylon, xem những cách thức cũ là “gớm ghiếc”.
Tarot, tuy nhiên, là con đường giải phóng. Nỗi sợ mà Jahweh biểu lộ, rằng nhân loại “sẽ trở nên giống chúng ta”, chính là mục đích của Tarot – hoàn toàn làm bật ra tia sáng thần thánh trong chúng ta và thống nhất nó với cái tôi nhận thức của ta, để chấm dứt tính hai mặt của Thượng Đế và loài người và gộp chúng làm một. Do đó, dù nó chứa nhiều biểu tượng giống như sách Sáng Thế, lá The Lovers của bộ Rider đảo ý nghĩa lại một cách triệt để.
Hãy chú ý rằng trong khi người đàn ông nhìn vào người phụ nữ, người phụ nữ lại nhìn về phía thiên thần. Nếu nam giới chắc chắn là lý trí, thì sự hợp lý chỉ có thể vươn ra ngoài những giới hạn của nó qua trung gian là những đam mê. Bởi những tính chất của nó, lý trí điều khiển và chứa đựng trong khi đam mê có xu hướng phá vỡ mọi giới hạn. Truyền thống của chúng ta đã khiến cơ thể và tư duy trở nên xa lạ với nhau. Tarot dạy chúng ta rằng ta phải thống nhất chúng (một ngọn núi đơn độc mọc lên giữa hai kẻ yêu nhau) và rằng đó không phải quyền lực kiểm soát của lý trí là thứ đẩy các giác quan lên một tầm mức cao hơn, mà là thứ đối lập với nó.
Ta có thể thấy điều này trực tiếp trong các thuật ngữ tâm lý học. Hầu hết mọi người bị trói buộc bên trong cái tôi của họ hoặc những tấm mặt nạ mà họ trưng ra cho thế giới thấy. Nhưng nếu họ có thể giao phó cho đam mê tình dục, họ có thể, ít nhất trong một lúc, vượt qua được sự cô lập của bản thân. Nhưng ai không thể thả lỏng cái tôi, thậm chí chỉ trong một chốc lát, sẽ lạm dụng tình dục và bị nó lạm dụng. Tình dục trở thành một công cụ để chiếm lấy quyền lực đối với ai đó, nhưng không bao giờ thỏa mãn. Khi một người từ bỏ ham muốn thể xác để buông thả chính nó với một ai khác thì kết quả sẽ là những muộn phiền. Thiên thần đã bị chối bỏ.
Cùng lúc, chỉ riêng những đam mê thì không thể mang ta đến với thiên thần. Chúng cần được dẫn đường bởi lý trí cũng như lý trí cần đam mê để giải phóng. Những ai đơn giản là đi đến bất cứ nơi nào những khao khát của họ đưa họ đến thì thường bị ném từ trải nghiệm này đến trải nghiệm khác.
Paul Foster Case đặt tên cho thiên thần là Raphael, người làm chủ siêu thức. Điều này đưa ta quay lại với tư duy ba ngôi một thể; ở đây ta học được rằng ba cấp độ của tâm trí không bị chia tách hay cô lập như ba tầng của một ngôi nhà, mà rằng siêu thức thực ra là một sản phẩm của ý thức và tiềm thức kết hợp với nhau. Con đường nhỏ nằm dọc theo tiềm thức vì đó là nơi chúng ta tìm thấy nguồn sống thực sự. Một phần của sự chuyển hóa này nằm trong ý thức, thứ cho nguồn năng lượng kia hình hài, phương hướng và ý nghĩa.
Nếu trong mô-típ ba bên hai hình ảnh bên dưới đại diện cho những mặt đối lập của cuộc sống, trong khi hình ảnh lớn ở trên biểu trưng cho một sức mạnh trung hòa giữa chúng, thì trong lá chính số 6, nhân tố trung hòa chính là tình yêu nhục dục. Khi ta giao phó cho nó ta sẽ trải nghiệm một gợi ý về thứ còn vĩ đại hơn bản thân ta. Chỉ là một gợi ý lờ mờ, và chỉ trong một khoảnh khắc; sự giải phóng thực sự đòi hỏi đến cuối cùng một giao kết to lớn hơn là niềm đam mê. Nhưng tình yêu có thể giúp ta nhìn thấy con đường, và biết chút ít về niềm vui sướng chờ ta ở cuối con đường đó. Một số những người thần bí, điển hình là Thánh Teresa, đã mô tả sự thống nhất với Chúa trong những khoảnh khắc ngất ngây thể xác.
Những ý nghĩa tiên tri của hình ảnh của Waite-Smith là hãy cởi mở. Chúng quy đến tầm quan trọng của tình yêu trong đời người và đến một tình yêu đặc biệt; rất thường thấy là hôn nhân hay một mối quan hệ dài lâu. Lá bài hàm ý rằng một mối quan hệ đặc biệt đã hoặc sẽ chứng minh nó rất giá trị với một người, dẫn dắt người ấy đến một thấu hiểu mới về cuộc đời. Nếu một vài vấn đề đặc biệt hiện lên trong quẻ bài thì lá The Lovers biểu thị sự giúp đỡ theo một cách nào đó, cả kiểu đặc biệt thông qua trợ giúp của người yêu lẫn qua những ủng hộ về mặt cảm xúc. Nhưng điều này không phải bao giờ cũng đúng. The Lovers, trong vị trí của quá khứ, đặc biệt là trong quan hệ với những lá bài biểu thị một sự từ chối nhìn vào tình thế thực tại, có thể biểu thị niềm luyến tiếc bất ổn đối với cuộc tình đã mất.
Những lá bài trước đều đại diện cho những nguyên mẫu. Khi ta đảo ngược chúng ta sẽ thêm những yếu tố còn thiếu vào. Nhưng ở đây tính cá nhân đã trội hơn và giờ thì nghĩa ngược thể hiện sự yếu đuối và trì trệ. Đầu tiên nó là một tình yêu tiêu cực, đặc biệt là trong một cuộc hôn nhân tồi tệ. Nó có thể quy đến những vấn đề lãng mạn hay tình dục đã chi phối cuộc đời một người, cả những khó khăn gặp phải với một người cụ thể lẫn bởi một người thấy chuyện yêu đương đơn giản chỉ là một vấn đề lớn. Bởi vì bức tranh của Waite-Smith biểu thị một tình yêu trưởng thành, và hình ảnh truyền thống thể hiện quá trình của một chọn lựa thời son trẻ, nên cả hai phiên bản đảo ngược đều biểu thị một sự non nớt về tình cảm; thời thanh niên kéo dài khiến vài người rơi vào những ảo tưởng ngây ngô một thời gian dài sau khi cơ thể họ đã trưởng thành trọn vẹn.
.
Sách được dịch và chia sẻ bởi Pansy88. Khi trích dẫn bài dịch này qua nguồn khác xin vui lòng liên hệ qua email: pansy882004@gmail.com
Trả lời